Lezzet Aslında Kokudur!
Koku duyumuzu analiz eden ve detaylı bir şekilde okuyucuya sunan tek Türk yazar Vedat Ozan. Kitapları ülkemiz için gurur verici kıymetli bir çalışma.
Kokular Kitabı I koku duyumuzu bir eğlenceli ansiklopedi şeklinde incelemişti. Kokular Kitabı II, bildiğimiz klasik parfümlerin ortaya çıkışı, koku notaların oluşturulması ve bugünkü kokular dünyasına etki ve mirası (Vedat Ozan’ın tüm kitaplarını bu kitap sayesinde almıştım). Kokular Kitabı III, kokunun insan tarihi içerisindeki yeri ve farklı kültürler üzerindeki etkisini anlatmıştı. Ve son olarak, Kokular Kitabı IV kokunun lezzetlerin ayrılmaz bir parçası olduğunu anlatıyor.
Algıladığımız temel 5 tadın: tuzlu, şekerli, ekşi, acı-bitter ve umami’nin ağızımızın içinde değil de, burnumuzdan başladığını biliyor muydunuz? İşte Lezzetler Kitabı bu sorudan yola çıkarak, lezzetin aslında önce koku sonra tattan oluştuğunu, tarih içindeki gelişme ve evrimini anlatıyor.
Çay, kahve ve kakaonun insan hayatına girişiyle başlayıp, bazı bitki ve baharatları tarihten alıntılarla ustaca örmüş ve okuyucuya sunmuş. Savaş ve keşiflere yol açan hikâyeleriyle eğlenceli bir sunum olmuş.
Ketçabın insan hayatına domatesle değil de, kokmuş balıkla girdiğini bu kitaptan öğrendi. Bunların dünya tarihini ne denli etkilediğini, hatta savaşlara neden olduğunu ve ülkelerin politikalarını etkilediğini öğrendim.
‘Chef’ kavramının kökenini ve günümüze geliş şeklini – burada Chef Marie-Antoine Careme ve ‘cheflerin kralı’ Auguste Esqoffier’in de yemek sanatı içindeki serüvenlerini sunmakta. Bu üstatlar yeni ve disiplinlere ayrılmış bir mutfak sanatının babalarıdır.
Ve baharatlar! Ah o baharatlar – üzerimize sürünce parfüm, yemeğimize konunca tatlandırıcı - kokuyla lezzetin ayrımın incecik bir çizgisi haline gelmiş lezzet bombaları. Tarih boyunca gıda şirketleri daha çok satış yapmak için bu lezzetlerin insan üzerindeki etkilerini artırmak peşinde koşmuş, ta ki günümüzün sentetik gıda aromalarını imal etmeye başlayana kadar. Artık her kokunun bir sentetik ikizi var. Bunlar tek tip değil, farklı gıdalarda farklı bileşimler söz konusu. Hatta farklı halklar aynı aromayı farklı derecelerde kullanıyor. (Coca-Cola’nın mesela, her ülkede tadı farklı.). Hangi maddeye katılacaksa, o maddenin kendi kokusu ve kimyevi yapısına göre tasarlanıyor ‘hoş koku’lar.
Parfüm, gastronomi ve kokularla ilgileniyorsanız bu dört cildi de okumak isteyebilirsiniz. Hem eğlenir hem de çok şey öğrenmiş olursunuz.